اعتماد به نفس چیست و چگونه آن را افزایش دهیم؟

اعتماد به نفس عبارتی است که بارها آن را شنیده‌ایم و حتی در مکالمات روزمره خود از آن استفاده کرده‌ایم. اما آیا واقعا با معنا و مفهوم این عبارت آشنا هستیم؟

اهمیت اعتماد و باور به خود از کسی پوشیده نیست. اما چه‌طور می‌توانیم این ویژگی را در خود ایجاد کنیم؟ در این مطلب قصد داریم به این پرسش‌ها و مطالب مهمی که می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند، بپردازیم.

اعتماد به نفس چیست؟

اعتماد به نفس (Self-confidence) به نوع نگاه و نگرش هر فرد به مهارت‌ها و توانایی‌هایی خود برمی‌گردد.

برخی نیز آن را مترادف با احساس ارزشمندی می‌دانند. اما باید بدانید که احساس ارزشمندی شخص نسبت به خود، تعریف درستی برای این مفهوم نیست و بیشتر مناسب عزت ‌نفس است.

Self-confidence به این معنی است که شما ضمن اینکه با نقاط ضعف و قدرت­تان آشنا هستید، خود را پذیرفته و به آن اعتماد دارید. در واقع نگاه شما نسبت به خودتان مثبت است.

به اعتقاد آنلی روفوس نیز، اعتماد به‌نفس یعنی احترام نسبت به خود و شجاعت گفتن اینکه چه کسی هستید؟ چیزهای مورد علاقه شما چیست و به چه چیزی باور دارید؟

اعتماد به‌نفس پایین، باعث می‌شود که شما نسبت به خودتان شک و تردید داشته باشید و نتوانید به دیگران اعتماد کنید.

احساس حقارت، مورد بی‌مهری قرارگرفتن و حساس‌بودن نسبت به انتقاد نیز از دیگر آسیب‌های آن است.

این نکته نیز قابل توجه است که اعتماد به‌نفس یک مفهوم تام در همه ابعاد زندگی شما نیست.

برای مثال ممکن است که شما در برخی حیطه‌ها مثل تحصیلات، اعتماد به‌نفس بالایی داشته باشید. اما در زمینه‌های دیگری مثل روابط با سایرین، این­گونه نباشید.

ارتباط اعتماد به‌نفس با توانایی‌های فردی

یکی از سوالاتی که بعد از تعریف Self-confidence ایجاد می‌شود، این است که رابطه این مفهوم با توانایی‌های فردی چیست؟

در واقع آیا کسی که توانایی‌های زیادی دارد، لزوما از اعتماد به‌نفس بالایی برخوردار است؟

به‌ندرت اتفاق می‌افتد که اعتماد به‌نفس بالا یا پایین ناشی از توانایی‌های شما باشد، به­همین دلیل این موضوع به تصورات شما نسبت به خودتان بستگی دارد.

معمولا تجربه‌های فردی، مثل دریافت‌نکردن حمایت‌های کافی، جداشدن از دوستان یا خانواده در شرایط نامناسب و ترس از شکست، باعث می‌شود که افراد تصویر ناقص و اشتباهی نسبت به توانایی‌های خود داشته باشند.

راه‌های افزایش اعتماد به‌نفس

راه‌های مختلفی وجود دارد تا شما بتوانید دیدگاه درست نسبت به توانایی خود را جایگزین تصور ناقص قبلی کنید. از جمله اینکه:

• سعی کنید نقاط قوت خود را بشناسید و روی آنها تمرکز کنید.
• اهدافتان را واقع‌بینانه تعیین کنید و کمال‌گرا نباشید.
• همیشه به خودتان یادآوری کنید که تجربیات تلخ گذشته، قرار نیست آینده شما را رقم بزند.
• احساسات، افکار و خواسته‌های خود را به‌صورت محترمانه بیان کنید.
• از خودتان انتظار کامل‌بودن در همه زمینه‌ها را نداشته باشید.
• خود را به‌خاطر تلاش‌ها و پیشرفت‌هایی که داشته‌اید تشویق کنید.
• نه گفتن را یاد بگیرید. قرار نیست شما همیشه همه چیز را بپذیرید.
• مشاوره فردی می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.

راه‌های دیگری مثل توجه‌نکردن به نظرات منفی دیگران، کسب تجربه‌های جدید، گفتگوی درونی مثبت و ریسک‌پذیری نیز برای افزایش اعتماد به‌نفس وجود دارد.

تفاوت اعتماد به نفس و خودشیفتگی

خودشیفتگی یک حالت روانی است که فرد خود را نسبت به افراد دیگر برتر می‌داند. در حالی که اعتماد به‌نفس، باور مثبت فرد نسبت به توانایی‌های خود است.

تفاوت اعتماد به‌نفس و عزت نفس

بسیاری از افراد از واژه‌های اعتماد به‌نفس و عزت‌نفس به‌صورت مترادف استفاده می‌کنند. در حالی که از لحاظ علمی، این ۲ عبارت برای یک مفهوم واحد به‌کار نمی‌روند.

عزت‌نفس درک شخص از ارزشمندی خود است. بسیار اتفاق می‌افتد که فرد به توانایی خود اطمینان دارد، اما احساس ارزشمندی نمی‌کند.

با توجه به آنچه گفته شد، بهتر است برای مطالعه در مورد اعتماد به نفس، منبع معتبری را انتخاب کنید که به این تفاوت‌ها دقت کند. همچنین اطلاعات و راهکارهایی که به شما پیشنهاد می‌دهد، علمی و کاربردی باشد.

عوامل موثر در کاهش اعتماد به‌نفس

مهم‌ترین عواملی که منجر به کاهش اعتماد به‌نفس می‌شود، عبارت‌اند از:

تاثیر ژن‌ها در اعتماد به‌نفس

نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد که ژن‌ها تاثیر قابل‌توجهی در میزان اعتماد به‌نفس افراد دارند. در حقیقت همه ما با درجه‌ای از اعتماد به‌نفس به دنیا می‌آییم که متاثر از ژن‌های ماست.

تجربه‌های کودکی

تجربه‌های کودکی و رفتاری که والدین با فرزند داشته‌اند، نقش موثری در اعتماد به‌نفس او دارد.

والدینی که کودک خود را مورد تحقیر و سرزنش قرار می‌دهند، باعث می‌شوند که خود انگاره‌های او شکننده شود و کمتر به خود اعتماد کند.

سلامت فیزیکی

سلامت جسم و برخورداری از اندام مناسب، تاثیر زیادی بر اعتماد به‌نفس شما دارد.

در حالی که نقص ظاهری یا اندامی که از آن راضی نیستید، می‌تواند باعث کاهش اعتماد به‌نفس شما شود. به‌خصوص اگر فردی باشید که اهمیت زیادی به ظاهر خود می‌دهید.

روابط کاری و عاطفی

افرادی که روابط کاری و عاطفی موفقی دارند، از اعتماد به‌نفس بهتری برخوردار هستند. در صورتی که در محیط کار مورد احترام قرار گیرید یا اینکه روابط عاطفی خوبی داشته باشید، باور بهتری نسبت به خود خواهید داشت.

جامعه و الگوهای فرهنگی

جامعه و الگوهای فرهنگی آن، یکی از موارد موثر دیگر در اعتماد به‌نفس است. زمانی که جامعه‌ای استعداد افراد را سرکوب می‌کند، خود باوری افراد آن جامعه کاهش پیدا می‌کند.

ویژگی‌های افرادی که اعتماد به‌نفس بالا دارند

این افراد خود را باور دارند و در جمع‌های مختلف آزادانه نظرات خود را بیان می‌کنند.

از چالش‌ها و تجربه‌های جدید استقبال کرده و باور دارند که می‌توانند مشکلات پیش رو را حل کنند. این افراد مسئولیت کارهای خود را نیز به‌عهده می‌گیرند.

یکی از ویژگی‌های دیگر این افراد، قدرت ریسک‌پذیری بالاست و بر این باور هستند که همه شکست و پیروزی را تجربه می‌کنند. این افراد انتقادپذیر هستند. انتقاد خود نسبت به دیگران را نیز در کمال احترام بیان می‌کنند.

افرادی که نگرش مثبتی نسبت به توانایی‌های خود دارند، مورد اعتماد دیگران قرار می‌گیرند و معمولا افراد زیادی را جذب خود می‌کنند.

ویژگی‌های افرادی که اعتماد به‌نفس پایین دارند

این افراد دائما به‌دنبال تاییدشدن توسط دیگران هستند. بنابراین بیشتر کاری را انجام می‌دهند که خوشایند دیگران است و با این کار تصویر ضعیفی از خود، در ذهن دیگران می‌سازند.

افراد با اعتماد به‌نفس پایین، به‌طور مکرر خود را با دیگران مقایسه می‌کنند. گفتگوی درونی این افراد منفی است و به رای و نظر خود شک دارند.

در جمع‌های مختلف به‌دلیل احساس ترس یا شرمندگی، توانایی اظهار نظر ندارند. برای اینکه کاری را انجام ندهند، بهانه‌تراشی می‌کنند و این موضوع مانع موفقیت آنها می‌شود.

احتمال انجام رفتارهای ناسالم مثل مصرف مواد مخدر در این افراد بیشتر است. مسئولیت‌پذیر نیستند و معمولا خود را قربانی شرایط می‌دانند.

اعتماد به نفس به‌معنای نگرش مثبت به توانایی‎‌هایی خود است. عوامل زیادی در این نگرش تاثیر دارد که از جمله آنها می‌توان به تجربه‌های کودکی و روابط عاطفی فرد اشاره کرد.

افرادی که اعتماد به‌نفس بالایی دارند، می‌توانند در هر جمعی نظرات خود را مطرح کنند، از قضاوت‌های دیگران نمی‌ترسند، مسئولیت‌پذیر هستند و علاوه‌بر اینکه انتقاد خود را نسبت به دیگران با احترام بیان می‌کنند، انتقاد پذیر نیز هستند.

اعتماد و باور به توانایی­های خود، تاثیر زیادی در موفقیت و موقعیت شما در ابعاد گوناگون دارد. بنابراین اگر فکر می‌کنید از اعتماد به‌نفس کافی برخوردار نیستید، از همین امروز برای تقویت این ویژگی در خود تلاش کنید.

راهکارهای زیادی برای افزایش اعتماد به‌نفس وجود دارد که با انجام آنها می‌توانید به نتیجه دلخواه برسید.