روش صحیح ضدعفونی کردن و گندزدایی و پیشگیری از بیماری های پوستی

تمام سطوح از پوست دست انسان گرفته تا کاشی ها و دیوار و لباس و ابزار و وسایل و … سطوح خارجی محسوب می شوند که ممکن است محل تجمع باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها باشند. این مسئله باعث می شود که ما در شرایط متفاوت نسبت به از بین بردن این باکتری ها و ویروس ها اقدام کنیم زیرا این میکروب ها امکان ایجاد بیماری برای انسان ها را دارند.
برای مثال همین حالا در شرایطی زندگی می کنیم که زندگی همه ما از بیماری کرونا تاثیر گرفته و تعداد بسیار زیادی بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده اند. طبیعی است که در چنین شرایطی یکی از ضروری ترین کار ها از بین بردن این میکروب ها و پاک کردن آن ها از سطوحی است که با آن ها سر و کار داریم تا هر چه بیشتر مانع از ایجاد بیماری شویم.
به این عمل به طور کلی ضدعفونی کردن و گندزدایی می گویند، با این حال باید بدانید که گندزدایی چندین روش دارد و برای این کار از چندین ماده مختلف با توجه به شرایط می توان استفاده کرد.

انواع روش های ضدعفونی کردن و گندزدایی

ضدعفونی کردن و گندزدایی به طور کلی به دو طریق فیزیکی و شیمیایی قابل انجام است که البته هر کدام از این روش ها ویژگی های خود را دارد و برای مکان های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. انجام این کار در پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ها به خصوص بیماری های مسری بسیار ضروری است و در شرایط مختلفی باید انجام شود تا میزان باکتری ها و ویروس های یک محل تا حد زیادی کم شوند.

در گندزدایی فیزیکی بیشتر عوامل محیطی تاثیر گذار است، اما در روش شیمیایی از انواع محلول ضدعفونی کننده برای سطوح و دست استفاده می شود.

گندزدایی به روش فیزیکی

گندزدایی به روش فیزیکی بیشتر برای سطوح اتاق و ابزار و وسایل مورد استفاده قرار می گیرند و البته بر خلاف گندزدایی به روش شیمیایی پسماند و … ندارد، در نتیجه در شرایطی مثلا برای ضدعفونی کردن اتاق های عمل یا ابزار مورد استفاده بسیار کارآمد و مورد توجه است. این نوع گندزدایی عموما به ۵ روش انجام می شود:

گندزدایی با استفاده از نور خورشید: ساده ترین و البته قدیمی ترین روش برای گندزدایی استفاده از نور خورشید بوده و هنوز هم در موارد زیادی انجام می شود.
حرارت دادن: یکی از روش های معمول برای گندزدایی استفاده از حرارت (به صورت مرطوب یا خشک) است تا به این طریق بسیاری از میکروب ها از بین بروند.
برودت: از روش های گندزدایی می توان به فریز کردن (مثلا فریز کردن مواد غذایی برای زا بین بردن میکروب ها) اشاره کرد.
خشک کردن: محیط مناسب برای رشد باکتری ها و ویروس ها ویژگی هایی باید داشته باشد که یکی از آن رطوبت است، در صورتی که بتوان این رطوبت را از بین برد و محیط را خشک کردن می توان از نابودی این باکتری ها اطمینان داشت.
اشعه فرابنفش: اشعه های مختلف بر روی رشد و گسترس باکتری ها اثر گذار هستند و یکی از این اشعه ها که نتایج خوبی هم دارد اشعه فرابنفش است. طول موج های کوتاه این اشعه باعث شده که با تابش آن ساختار باکتری ها و ویروس ها از بین برود و در نتیجه این اشعه به یک گزینه مطلوب جهت ضدعفونی کردن اتاق های بیمارستانی، آب، تجهیزات پزشکی، لوازم صنعتی و … تبدیل شده است.

این اشعه به خصوص به این دلیل مورد استفاده قرار می گیرد که در عین اینکه کارایی مناسبی دارد اما فراورده جانبی به وجود نمی آورد یا طعم و بوی شیمیایی ایجاد نمی کند. البته استفاده از این روش اشکالاتی هم دارد مثلا اطلاعات ما راجع به این اشعه و اثرات آن هنوز کامل نیست و از طرف دیگر تاثیرات این اشعه بر روی فلزات یا شیشه خوب است، اما مثلا بر روی چوب و پلاستیک تاثیر به سزایی ندارد.

گندزدایی به روش شیمیایی

در این نوع ضدعفونی و گندزدایی سعی می کنیم با استفاده از مواد شیمیایی نسبت به از بین بردن ساختار باکتری ها و ویروس ها اقدام کنیم. برای این کار محلول های زیادی وجود دارد که در شرایط مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند و از این بین می توانیم به چند مورد پرکاربرد آن اشاره کنیم:

الکل: محلول های الکلی یکی از پرکاربردترین محلول ها برای ضدعفونی سطوح به خصوص پوست دست و… هستند. البته مواد شیمیایی قوی تری نسبت به الکل وجود دارد که برای سطوح دیوار و زمین و … می توان از آن ها استفاده کرد. الکل برای داشتن خاصیت ضدعفونی کننده، باید با مقادیری از آن با آب ترکیب شود؛ به این طریق که ترکیب ۶۰ تا ۹۵ درصد الکل با آب قدرت ضدعفونی کنندگی مطلوبی دارد.
ساولن: از این ماده برای گندزدایی سریع ابزار و وسایل پزشکی بیشتر استفاده می شود.
فنل: این ماده هم مثل ساولن قدرت بالایی دارد و در ترکیب مناسب برای صدعفونی کردن اتاق های عمل و ابزار و ظروف مورد استفاده قرار می گیرد.
کلر: کلر قابلیت از بین بردن باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها کاربرد دارد و بیشتر برای ضدعفونی کردن آب و ترکیب مناسب آن برای ضدعفونی سبزیجات و میوه ها استفاده می شود.

باید ها و نباید ها در استفاده از محلول های ضدعفونی کننده

تا به این جا سعی داشتیم نسبت به انواع محلول های ضدعفونی کننده و گندزدا توضیح بدهیم و ویژگی های آن ها را با هم بررسی کنیم. حالا باید دید با توجه به این ویژگی ها چه باید ها و نباید هایی در ضدعفونی کردن سطوح وجود دارد که باید رعایت شود.
قبل از اینکه به این مسئله بپردازیم به این نکته توجه داشته باشید که استفاده از دستکش لاتکس برای محافظت از دست در برابر باکتری و ویروس ها موثر می باشد، اما استفاده از دستکش ها هم قانون خاص خود را دارند که در مطالب بعدی به بررسی آن ها می پردازیم.
درمورد گندزدایی به روش فیزیکی که همنطور که از در توضیح هر کدام دیده شد بیشتر برای استفاده در شرایطی است که با ابزار و وسایل سر و کار داریم و البته مطمئنیم به آن ها آسیبی وارد نمی شود، با این حال باید بدانید که استفاده از گندزدایی به روش شیمیایی، روش مطمئن تری است اگرچه با توجه به اینکه با مواد شیمیایی سر و کار داریم باید مراقب سلامتی خود باشیم.
مثلا ضدعفونی کننده های دست با ضدعفونی کننده های دیگر سطوح تفاوت دارند و از هر محلولی برای ضدعفونی کردن پوست دست و … نمی توان استفاده کرد؛ این محلول ها معمولا الکلی هستند، آن هم با درصد الکل حدود ۷۰ درصد و نه بیشتر!
همچنین در گندزدایی میوه ها و سبزیجات باید دقت کرد زیرا ممکن است با استفاده از بعضی محلول های شیمیایی به بافت آن ها اسیب زد و چه بسا آن ها را غیر قابل خوراک کرد.

در ضدعفونی کردن سطوح مثل دستگیره در و دیگر سطوحی که با پوست انسان برخورد دارد نیز باید نهایت دقت را داشت تا آثاری از مواد شیمیایی باقی نماند زیرا می توانند آسیب زننده باشند. در نهایت برای ضدعفونی کردن دیگر سطوح که از محلول های ضدعفونی قوی استفاده می کنیم باید موارد بهداشتی را کاملا رعایت کنیم.
نکته دیگری که بهتر است در هنگام ضدعفونی کردن به آن توجه کنیم این است که برای ضدعفونی کردن یک محل از دو یا چند محلول متفاوت استفاده نکنید، مثلا آب و صابون می تواند محلول ضدعفونی کننده ساولن را بشوید و اثر آن را از بین ببرد یا چوب پنبه و پلاستیک می تواند روی بعضی از این ضدعفونی کننده ها اثر گذاشته و آن ها را بی تاثیر کند. البته روش صحیح شستن دست هم مطالعه کنید تا اگر به این مسئله دقت نکرده بودید و دست های خود را شستید، اثری از باکتری ها در دستانتان باقی نماند.