مقایسه حافظ، سعدی و مولانا

مقایسه حافظ، سعدی و مولانا می‌تواند دروازه های جدید از ادبیات به روی شما باز کند و این سه عارف بزرگ برای شناخت عجیب ادبیات فارسی لازم است. اساتید و روشنفکران بسیاری عمر خود را وقف ادبیات فارسی کرده‌اند تا بفهمند این ادبیات عجیب فارسی چیست و چه ویژگی‌های را در بر می‌گیرد. تنها راه حل شناخت ادبیات قیاس شعرا است که در این مطلب می‌خواهم به مقایسه حافظ، سعدی و مولانا بپردازم پیشنهاد می‌کنم با من همراه باشید.

آشنایی با حافظ، سعدی  و مولانا

ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف ملقب به سعدی شاعر محبوب فارسی زبان یکی از شاعران محبوب ایران زمین محسوب می‌شود. این شاعر معروف نیز آثار بسیاری به نثر داشته و نثر او از ارزش والایی برخوردار است. از مهمترین ویژگی‌های این شاعر پر آوازه می‌توان به سخن گفتن به زبان تمامی ملل و اقوام عالم اشاره نمود و همچنین او کتاب گلستان خود را  یکی از کتب مقدس در جهان می‌داند.

جلال‌الدین محمد بلخی ملقب به رومی، مولانا و مولوی یکی‌دیگر از شاعران محبوب فارسی زبان بوده که دارای آثار بسیاری بوده و مثنوی معنوی را در شش جلد می‌توان مهمترین اثر او به شمار آورد.

خواجه شمسُ‌الدّینْ محمّدِ بن بهاءُالدّینْ محمّدْ حافظِ شیرازی متخلص به حافظ یکی دیگر از شاعران پارسی گوی به شمار می‌رود که غزل‌های او شهرت بسیاری یافته‌اند. مولانا دارای عرفان گسترده و انبوه بوده و در مقابل او عرفان حافظ درون‌گرا و غم‌بار است، همچنین سعدی از عرفان عملی برخوردار است.

اندیشه‌های سعدی از اندیشه‌های عرفانی سهروردی نشات گرفته و مهمترین ویژگی اندیشه‌های او تلفیقی بودن آن‌ها است. در تعریف از سعدی آمده او تنها عارفی بزرگ نبوده و در میان مردم محبوبیت بسیاری داشته و دنیا را تنها از آن خدا می‌داند. گلستان سعدی سعی در توصیف دنیای واقعی را داشته و او خود را در برابر این دنیا گاهی عاجز می‌بیند و اما بوستان سعدی دنیا را آرمانی و آرمان شهر توصیف می‌کند. تهیه آثار حافظ و سعدی می‌تواند یکی از بهترین سوغات شیراز باشد.

تفاوت مفهوم عشق در اشعار سعدی، حافظ و مولانا

بی‌شک عشق مولانا تنها به شمس بوده و جنسی از عشق مرید به مراد دارد. در مقابل عشق مولانا، سعدی دارای عشقی ملموس، عفیف و زمینی است. در تعریف عشق اشعار حافظ آمده اشعار او نشانی از مولوی و سعدی داشته و نگاهی عاشقانه به جهان دارد. جوانان می‌توانند به بازدید از این شعرا بپردازند زیرا مقبره آن‌ها امروزه یکی از بهترین مکان های تفریحی شیراز برای جوانان است.

مقایسه اشعار حافظ، سعدی و مولانا

اشعار مولوی در مقایسه با سعدی، اکثرا از دسترس مردم و‌ دید آن‌ها خارج بوده ولی مردم به سادگی با آثار سعدی ارتباط برقرار کرده و اشعار او مستقیم به هدف اشاره دارند. مولانا برای بیان موضوعات مختلف در اشعار خود همگی را در کنار هم قرار می‌دهد.

اشعار حافظ نیز سخنی عمومی داشته و مخاطبان آن خاص هستند، اما مخاطبان شعر سعدی تمام طبقات اجتماعی را در برمی‌گرد. سه سبک عاشقانه، عارفانه و مدحی تمامی اشعار حافظ را در برمی‌گیرد. حافظ  قدرت بالایی در تصویرسازی داشته و بکار بردن لهجه شیرازی، اشعار او را دلنشین‌تر کرده است. در توصیف حافظ، آمده او شباهت بسیاری به پدری مهربان داشته و در مقابل او سعدی مانند دوستی صمیمی عمل می‌کند.

ناگفته نماند سعدی و حافظ در میان شاعران ایرانی از محبوبیت بالایی برخوردار هستند و همانندی برای آن‌ها وجود ندارد. این دو شاعر شیراز زاده، در آثار خود عشق، حقیقت‌جویی، جمال‌پرستی، مبارزه با کج‌رفتاری‌های اجتماعی، ریا، تزویر، دروغ و … بکار برده‌اند شما به تهیه بلیط هواپیما شیراز از سایت قاصدک ۲۴ می‌توانید شاهد شکوه و عظمت این دو شاعر شیراز زاده باشید.

با توجه به حکمت عملی، اخلاق عملی، توجه به جزئیات زندگی در سروده‎‌های سعدی آثار او از حافظ کمی ترجمه‌پذیرتر بوده و بیشتر فهمیده می‌شود. شعر سعدی همچون شیشه و در مقابل اشعار حافظ مانند آینه در شعر سعدی جای گرفته است. حافظ از شخصیتی غریب و پیچیده برخوردار بوده و در عین حال در اشعار خود تمام پدیده‌های مختلف را کنار هم قرار داده است. حافظ در سرودن اشعار خود سبک‌های سنتی و گذشته را توسعه داده و عده‌ای او را پیرو خواجوی کرمانی به شمار می‌آورند.

حافظ در آثار خود مفاهیم انتزاعی، آرمانی و کلی را در نظر گرفته و به کلیات هستی توجه می‌کند. در شعر حافظ برخلاف مولانا که مانند موسیقی بوده ضرب و ریتم دیده نمی‌شود. درک مفهوم عشق در شعر مولانا عمیق‌تر از شعر حافظ است و از این رو در اشعار حافظ می‌بینیم آمده است:

که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها.

مولانا خود را از عشق زمینی جدا می‌داند و همه چیز را در عشق و عرفان آسمانی می‌بیند، ولی از دیدگاه حافظ عشق زمینی راهی برای رسیدن به عشق آسمانی محسوب می‌شود. بسیاری از کارشناسان حافظ را تنها شاعر می‌دانند اما در مقابل او با توجه به نقش عرفان در شهرهای مولانا او را یک عارف شاعر معرفی می‌کنند.

در آثار مولانا دیده می‌شود ضمیر ناخودآگاه او تمامی حروف و کلمات را کنار هم قرار می‌دهد و شعر او حالت سماع به خود می‌گیرد. اشعار این شاعر بزرگ واضح و بدون ابهام بوده و برخلاف حافظ دنباله رو سنت‌های گذشته نیست. اگر قصد سفر به شیراز را دارید مطالعه مطلب بهترین زمان سفر به شیراز چه فصلی است؟ را از دست ندهید.

بررسی غزل مولانا، سعدی و حافظ

از مهمترین تفاوت غزل‌های سعدی و حافظ می‌توان به حال و هوای عاطفی و هنری غزل‌های سعدی و در مقابل مرتبط نبودن تمام ابیات به هم در غزل‎های حافظ اشاره نمود. در غزل‌های این دو‌ شاعر بزرگ اخلاق صوفیانه را می‌بینیم که تمام اجزاء و آحاد جهان را بهم وصل می‌کنند.

بیان سعدی در غزل‌ها قوی‌تر بوده و رابطه او با معشوق در اشعار بیشتر است. در غزل‌های حافظ موضوعات متنوعی گنجانده شده‌اند و البته ناگفته نماند مولانا تاثیر مستقیمی در متنوع شدن ابیات غزل داشته است. غزل مولانا مفاهیم تمام مکتب تصوف را به مخاطب ارائه می‌دهد. تفاوت اصلی غزل مولانا و سعدی در تناسب نسبی ابیات بوده که در غزل‌های مولانا وجود ندارد. در توصیف این سه شاعر دوست داشتنی می‌توان گفت مولانا یکی از شاعران خلاق زمان خود بوده و سعدی و حافظ تکمیل کننده آن هستند.