روش های جمع‌آوری داده‌ها در انجام پایان‌نامه و پژوهش

مشاهده، مطالعه، مصاحبه و تهیه پرسشنامه، مهم‌ترین روش‌های جمع آوری داده‌ها برای انجام پایان نامه هستند. یکی از مراحل زمان بری که در مسیر انجام پایان نامه دانشجویان باید پشت سر بگذارند، جمع آوری داده‌ها است. دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری در نخستین گام باید داده‌ها را جمع آوری کرده و درنهایت تجزیه و تحلیل کنند. به همین دلیل انجام درست فرایند جمع آوری داده‌ها و تجزیه و تحلیل آن ها، برای دانشجویان اهمیت زیادی دارد. روش‌های مختلفی برای جمع آوری داده‌ها وجود دارد. در ادامه به شرح راهنمای کامل جمع آوری داده‌ها در انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری خواهیم پرداخت. اگر به دنبال دریافت مشاوره و یا دریافت خدمات انجام پایان نامه ارشد و دکتری هستید، می‌توانید روی دانش و تجربه کارشناسان پارسیان تز حساب کنید.

روش‌های جمع آوری داده‌های پایان نامه

قبل از اینکه دانشجو کار جمع آوری داده‌ها را آغاز کند، باید ابتدا هدف و راه خود را معلوم کند. به طوری که از خود بپرسد که به دنبال چه داده‌هایی است؟ با چه هدفی قرار است داده‌ها را ذخیره کند؟ ابزارهایی که برای گردآوری داده‌ها استفاده می‌شوند، کدامند؟ برای جمع آوری داده‌ها چه زمانی باید اقدام کرد؟ در ادامه به مهم‌ترین روش‌های جمع آوری داده‌ها برای پایان نامه اشاره خواهیم کرد.

روش مشاهده

همانطور که از نام این روش پیداست، محقق باید رفتار طبیعی مخلوقات، اشیا و… را ببیند. این کار را گاها می‌توان به صورت مشارکتی انجام داد و گاها می‌توان برای انجام آن به شکل غیرمشارکتی اقدام کرد. در حالت مشارکتی، شاهد حضور محقق در موضوع مورد مشاهده هستیم. اما در حالت غیرمشارکتی، بدون هرگونه دخالت، گاه به صورت حضوری و گاه مخفیانه به سراغ مشاهده می‌رود. از سوی دیگر می‌توان شاهد مشاهده مقدماتی در گام‌های نخست پژوهش بود. به طوری که حتی می‌توان از آن به عنوان اصلی‌ترین سورس گردآوری داده‌ها یاد کرد.

در این روش؛ یعنی مشاهده باید، باید تمامی جوانب را سنجید و جزئیاتی که ارتباط با هدف ما ارتباط دارند را درنظر گرفت. البته که باید این کار با برنامه ریزی درست انجام شود. طوری که بتوان اعتبار و درستی آن را سنجید. این روش این امکان را برای شما فراهم می‌کند که در زمانی کوتاه، حجم بالایی از داده‌های علمی را گردآوری کنید. البته برای داده‌های زیاد ممکن است انجام این روش هزینه بر و زمان بر باشد.

از طرف دیگر محدودیت‌هایی هم در این روش وجود دارد. برای نمونه نمی‌توان جمعیت‌های گسترده را با این روش مشاهده کرد. البته اینکه این روش با چه کیفیت و کمیتی انجام شود، وابسته به تخصص و مهارت محقق است. در ادامه به دیگر روش جمع آوری داده ها؛ یعنی مشاهده خواهیم پرداخت.

روش مطالعه

نحوه انجام این روش را نیز می‌توان از قسمت قبلی کشف کرد. دانشجو در این مسیر به سراغ منابعی مانند کتب، مجلات، مقالات و سایر اسناد علمی می‌رود و آن‌ها را مطالعه می‌کند. انواعی از کتابخانه‌ها و سایت‌های علمی و معتبر برای این کار وجود دارند. صرفه جویی در زمان و هزینه بر نبودن این روش، از مهمترین مزایای آن هستند. از سوی دیگر می‌توان روند موضوع تحقیق در این روش بررسی کرد. این امر گاها بسیار مهم و کاربردی است.

در تحقیقات آرشیوی، به آسانی امکان تحلیل داده‌های موضوعی و متنوع وجود دارد. البته در این روش این احتمال وجود دارد که بدلیل قدیمی بودن و یا منقضی شدن داده‌ها یا ملاحضات اخلاقی، امکان ثبت همه داده‌ها وجود نداشته باشد. روش دیگری که در این مسیر می‌توان از آن کمک گرفت، روش مصاحبه است. در بخش بعدی به این روش اشاره خواهیم کرد.

روش مصاحبه

از دیگر روش‌های جمع آوری داده‌ها برای پایان نامه و انجام رساله دکتری مصاحبه بوده که مزایای خاص خود را داراست. طی این وش امکان برقراری ارتباط مستقیم با افراد وجود دارد. به همین دلیل می‌توان در آن نگرش، علایق و طرز فکر افراد را به شکل راحت‌تری کشف کرد. همچنین می‌توان پیچیده‌ترین موضوعات را واکاوی کرده و جواب‌های آنان را نیز پیگیری کرد. از سوی دیگر می‌توانید طی این روش، واکنش‌های افراد و حالاتشان را هم مشاهده کرد. طوری که هم بتوانید از درک پرسش شونده اطمینان حاصل کنید و هم به پاسخ‌های بهتری برسید.

البته نمی‌توان طی هر شرایطی توقع گرفتن بهترین نتیجه از مصاحبه را داشت. به طوری که باید شرایطی خوب و فضایی دوستانه طی مصاحبه ایجاد کرد تا پاسخ‌های دریافتی، به واقعیت نزدیک باشند. از سوی دیگر باید با علاقه و تمرکز به پاسخ‌ها گوش کرد. طوری که مصاحبه شونده هم بتواند بادقت بیشتری پاسخ بدهد. واکنش‌های نامناسب اعم از سرزنش، تعجب و… در رفتار شما نباید دیده شود. از سوی دیگر باید پرسش‌ها را به شکلی هدفمند، سازماندهی کرده و با برنامه ریزی مطرح کنید. امروزه بدلیل پیشرفت‌های فناوری هم امکان مصاحبه حضوری و هم غیرحضوری فراهم است.انجام مصاحبه درکنار مزایایی که دارد، معایبی را نیز داراست. برای نمونه می­توان به هزینه بر بودن و یا زمان بر بودن آن اشاره کرد.